د نړیوالو سازمانونو د تحلیلي چلند څیړنه د نړیوالو حقوقو په نظام کې د حکومتولۍ په برخه کې: بنسټیز ځواک که جوړښتي کمزورتیا

5 حوت 1402

لنډیز

د حکومتولۍ اصطلاح هغو بنسټونو، پروسو او تړونونو ته اشاره کوي چې سرچینې د هغوی له لارې څرګندېږي او ځواک عملي کېږي. حکومتولي یو خپلواک اصل نه دی چې په خپله ارزښت ولري، بلکې دا د نورو اصولو او ارزښتونو لکه قانونیت، حساب ورکولو او روڼتیا پر بنسټ ولاړ ده. هغه ستونزه چې د حکومتولۍ د نظریې لپاره راپورته شوې ده، د نړیوالو حقوقو په ډګر کې د دې پلي کېدو په اړه نه ده، بلکې د هغې د عملي کولو څرنګوالي په اړه ده چې د هغې جوړښتي او ارزښتي خنډونه یې روښانه کړي دي. دغه خنډونه د دې لپاره دي چې په نړیوالو حقوقو کې لا هم ارزښتونه د هېوادونو پر ملي حاکمیت او صلاحیت ولاړ دي. دا ارزښتونه په ډیری مواردو کې د حکومتولۍ د عناصرو د پلي کېدو مخه نیسي. لیکوال د توصیفي – تحلیلي میتود په کارولو سره دې پایلې ته رسېدلی دی چې د حکومتولۍ نظریه په نړیوالو سازمانونو او نړیوالو حقوقو کې په یو ډول پېژندل شوې ده، خو په ریښتیني او واقعي ډول تعریف شوې نه ده. د دې بنسټ پر اساس، د حکومتولۍ مفکوره هڅه کوي چې په نړیوالو حقوقو کې د قانونیت، نظارت، حساب ورکونې او روڼتیا ارزښتونه تر یوه چتر لاندې راولي، ترڅو د دې هر یوه وړتیاوې د نورو خنډونو د حل لپاره وکارول شي. د نړیوالو حقوقو په ډګر کې د دې هر عنصر پیاوړي کول کولی شي د حکومتولۍ په ډګر کې د نورو عناصرو د پیاوړتیا سبب شي.

کلیدي کلمې: ارزښتونه، حکومتولي، حساب ورکونه، نړیوال حقوق، قانونیت، روڼتیا.